Teknik bilgiler - 1 -

Genlik Modüleli İletişim
Haberleşme sistemlerinde, bir bilginin bir noktadan başka bir noktaya en az kayıp ve bozulma ile iletilmesi amaçlanır. Modern kablosuz haberleşme, elektromagnetik dalgaların uzayda yayılabildiklerinin keşfi ile başlar.
Haberleşebilmek için, bir radyo dalgasına ihtiyaç duyarız. Buna taşıyıcı dalga denir. Taşıyıcı dalganın bir veya birkaç özelliği ile zaman içerisinde oynayarak iletmek istediğimiz bilgiyi taşıyıcıya bindiririz. Bu bindirme işlemine modülasyon denir.
Ses, görüntü gibi devamlı sinyaller iletilebileceği gibi kesikli sinyallerden oluşan veri iletişimi de modülasyon kullanılarak yapılabilir. En ilkel modülasyon çeşidi OOK, yani "on-off keying" dir. Taşıyıcı dalgayı açıp kapatarak OOK yapılabilir. OOK telsiz telgraflarda kullanılmıştır.
Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap
Şekil 1
OOK Dalga Biçimi

Dalganın genliğini açıp kapamak yerine daha yavaş değişen başka bir sinyale göre değiştirmek de mümkündür. Buna genlik modülasyonu adı verilir. Genlik modülasyonunda, taşıyıcı dalganın genlik zarfı, sesin genlik değişimine uygun biçimde şekillendirilir. Başka bir deyişle,Ses bilgisi, taşıyıcının genliğine işlenir ve taşıyıcının gittiği yere kadar taşınır. Sesin yükseldiği anlarda taşıyıcının genliği artar, alçaldığında ise azalır. Genlik modülasyonundaki başlıca kural, taşıyıcının frekansı, ses frekansına göre çok yüksek seçilmelidir. Aksi halde taşıyıcının yapısı bozulur.

Genlik modülasyonunda, sesin dalga şekli taşıyıcı dalganın genlik zarfını bir anlamda oymaktadır. Şayet modülasyon gereğinden fazla yapılırsa taşıyıcının genliği çok fazla azalır ve sinyal zayıflayarak uzak istasyonlar tarafından duyulmaz hale gelir. Genlik modülasyonunda bu kurala maksimum modülasyon yüzdesi adı verilir.
Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap
Şekilde, en üstte müzik veya konuşma sinyali, ortada yüksek frekanslı taşıyıcı sinyal, en altta ise genlik modüleli sinyal görülmektedir. Burada modülasyon yüzdesi açıkça görülmektedir. Osiloskop görüntüsünde oldukça yüksek bir yüzdede GM sinyali görülüyor
Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap
Genlik modüleli yayınları almak için, sinyalin zarfındaki ses sinyalini ayırd etmek gerekir. Ama öncelikle dinlemek istediğimiz taşıyıcıyı seçmeliyiz. Radyo bantlarında kanallar birbirlerinden taşıyıcı frekansları ile ayrılır. İstenilen taşıyıcıyı seçmeye "tuning" yani akortlama adı verilir
Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap
Şekilde en basit GM alıcısı görülüyor. Anten ve toprak bağlantıları arasında görülen bobin ve ayarlı kapasitör bir akortlama devresi oluşturur. Esasında akort devresi bir bant durduran filtredir. Dinlemek istediğimiz frekans dışındaki tüm frekanslar için kısa devre gibi davranır. Yani dinlemek istediğimiz frekansın dışındaki tüm frekanslar antenden toprağa akıp gider. Akortladığımız frekans toprağa akamaz ve diyot üzerinden devam eder. Diyot burada doğrusal olmayan yapısı ile işimize yaramaktadır. Basitçe, doğrusal olmayan bölgede çalışan diyot, üzerine uglulanan modüleli sinyali bileşenlerine ayırır. Ses ve taşıyıcı bileşenleri ayrıldıktan sonra artık görevi sona eren taşıyıcıdan kurtulmak gerekir. Bunun iş için seçilen, diyottan sonra yerleştirilmiş kapasitör basit ama etkilidir. Aslında kapasitör bir alçak geçiren filtre gibi çalışır. Yüksek frekanslı taşıyıcı kapasitörden toprağa akar ve yok olur.

Düşük frekanslı ses sinyaline kapasitör büyük direnç(reaktans) gösterir. Kapasitörden toprağa akamayan ses sinyalinin gidebileceği tek yol, büyük üçgen ile gösterilen ses yükseltecidir. Burada kuvvetlendirilen ses sinyali hoparlöre uygulanır. Buraya kadar incelediğimiz sistemler Genlik modüleli iletişimin atalarıdır. Genlik modülasyonu radyoların uzun, orta ve kısa dalgalarında ve uçak telsizlerinde kullanılmaktadır. Ayrıca televizyon yayınlarının görüntü kısmı da bir tür gelişmiş GM biçimi olan "Artık yan bant" modülasyonudur. Modern haberleşmenin hemen her alanında (FM, TV, RADYO, GSM vs.) süperheterodin alıcılar kullanılır. Bir sonraki bölüme geçerek en temel heterodinlemeyi öğrenebilirsiniz. Heterodinleme, çok basit olmasına karşın çok yararlı bir metoddur


Linkback: https://www.radyoamatorleri.com/index.php?topic=146.0