-
Selam Forumdaşlar,
Geçen ay 180 TL 'ye kıyıp RTL SDR satın aldım geçtiğimiz günlerde de elime ulaştı (https://www.aliexpress.com/item/32936334224.html) ve amatör telsizciliğim (topu topu 4 ay) başka bir boyuta taşındı. Meğer ne kadar keyifli imiş SDR, Baofeng alıp rezil olacağıma RTL SDR alıp vezir olurmuşum.
Merak edenler için linkleri iliştireyim.
PS:Uydu yakalama ile alakalı her türlü öneriye açığım.
https://antrak.org.tr/blog/64-mhz-1700-mhz-sdr-al%C4%B1c%C4%B1/
https://www.rtl-sdr.com/
https://www.youtube.com/watch?v=jaaev864ZTc
Dostlukla.
-
Güle güle kullanın.
Yanına da SPF5189Z kullanan bir LNA eklediniz mi daha rahat ettiğinizi farkedeceksiniz.
Hata rtl-sdr blog'un SPF5189Z tabanlı LNA'sı bias-tee desteği ile kullanımıı oldukça kolaylaştırıyor.
Bias-tee sayesinde SDR anten kablosu üzerinden LNA'yı besleyebiliyor.
Böylece LNA'yı antenle SDR arasındaki kablonun SDR tarafına bağlamak yerine anten tarafına bağlayıp daha kabloda sinyal zayıflamadan güçlendirebilirsiniz.
Eğer FM radyo istasyonlarının çok güçlü sinyalleri sorun yaratıyorsa FM band-stop filter eklemek de faydalı olacaktır. rtl-sdr blog'un filtresi oldukça başarılı.
Ve son olarak uzun süreli kullanıımlarda ısınma problemi ile karşılaşmamak için ben üzerine aluminyum heatsink eklemiştim. Performansın daha arttığını göreceksiniz.
-
Güle güle kullanın.
Yanına da SPF5189Z kullanan bir LNA eklediniz mi daha rahat ettiğinizi farkedeceksiniz.
Hata rtl-sdr blog'un SPF5189Z tabanlı LNA'sı bias-tee desteği ile kullanımıı oldukça kolaylaştırıyor.
Bias-tee sayesinde SDR anten kablosu üzerinden LNA'yı besleyebiliyor.
Böylece LNA'yı antenle SDR arasındaki kablonun SDR tarafına bağlamak yerine anten tarafına bağlayıp daha kabloda sinyal zayıflamadan güçlendirebilirsiniz.
Eğer FM radyo istasyonlarının çok güçlü sinyalleri sorun yaratıyorsa FM band-stop filter eklemek de faydalı olacaktır. rtl-sdr blog'un filtresi oldukça başarılı.
Ve son olarak uzun süreli kullanıımlarda ısınma problemi ile karşılaşmamak için ben üzerine aluminyum heatsink eklemiştim. Performansın daha arttığını göreceksiniz.
Merhaba , tavsiyeler için çok teşekkür ederim, kesinlikle LNA edineceğim , uydu yolları gözlemeye başladım bile.
Saygılarımla
-
Benim sdr’de gümrükten çıktı bugün, bu hafta elimde olur büyük ihtimalle heyecan ile bekliyorum. :)
-
Merhaba,
HF dahil dimi bu cihaza
73
-
Merhaba,
HF dahil dimi bu cihaza
73
Doğrudur Yücel Bey, HF dahil, kullanma kılavuzunda şöyle geçiyor:
''Feature 1: Direct Sampling HF Mode
This feature allows you to listen to HF signals between about 500 kHz to 28.8 MHz.
To use direct sampling mode
Connect an appropriate HF antenna to the SMA antenna port (this is the same port where you connect your VHF/UHF antenna).
In SDR# select the Q-branch in the configure menu (the cog icon next to the play button). (If it is greyed out make sure you stop the SDR first, by clicking the stop button in SDR#)
Press Play and tune to 500 kHz - 28.8 MHz''
-
Ben de dün araştırdım, cidden çok güzel bir aletmiş. İzlediğim videolardan gördüğüm kadarıyla programı ve arayüzü de hoşuma gitti. Değişik antenler yapıp bunlarla deneylere girişmek çok zevkli olur.
Olur da bir gün elime geçerse usb uzatma kablosuyla ayrı soğutuculu bir kutu içine alıp, bağladığım eski bilgisayarımı tamamen telsiz işlerine adamayı düşünüyorum.
-
Doğrudur Yücel Bey, HF dahil, kullanma kılavuzunda şöyle geçiyor:
''Feature 1: Direct Sampling HF Mode
This feature allows you to listen to HF signals between about 500 kHz to 28.8 MHz.
To use direct sampling mode
Connect an appropriate HF antenna to the SMA antenna port (this is the same port where you connect your VHF/UHF antenna).
In SDR# select the Q-branch in the configure menu (the cog icon next to the play button). (If it is greyed out make sure you stop the SDR first, by clicking the stop button in SDR#)
Press Play and tune to 500 kHz - 28.8 MHz''
Teşekkür ederim bilgi için hazır USA gelmişken alayım diye düşünüyorum. Konu tam zamanında denk geldi :)
73
-
Yücel Bey Merhaba,
Hazır amerikadaysanız Airspy,Airspy HF+ Discovery ve Airspy HF+'e de bir göz atın derim.
https://airspy.com/
Mevcut rtl-sdr blog v3 SDR'leri çok memnun olarak kullanıyordum ta ki Airspy-R2 alıncaya kadar. (https://airspy.com/airspy-r2)
rtl-sdr 2.4 msps IQ output veriyor
airspy r2 ise 10 msps
Bu da çok gemiş bir bant genişliğini tek seferde gözlemlemeyi sağlıyor.
Airspy'i aldıktan sonra diğerini ana SDR olarak kullanmayı bıraktım.
R2'yi HF tarafında kullanmak için spyverter ismindeki upconverter'i kullanmak gerekiyor.
HF için özel tasarlanmış olan HF+ discovery yurtdışı incelemelerde güzel yorumlar alıyor gördüğüm kadarıyla (örn: https://www.rtl-sdr.com/airspy-hf-discovery-wins-the-wrth-2020-best-value-sdr-award/)
https://airspy.com/airspy-hf-discovery
Teşekkür ederim bilgi için hazır USA gelmişken alayım diye düşünüyorum. Konu tam zamanında denk geldi :)
73
-
Bu tur calismalar butceye gore degisiklik gosterebilir.
Ben de is yerimde baska bir proje icin aldigim adalm pluto kullaniyorum.
Oldukca dusuk bir gucle de olsa 6 ghz e kadar hem dinleme hem tum modlarda gonderme yapabiliyor.
Transmit testleri icinde kullanilabilecek bir cihaz.
SSB calismak icin asagi frekanslarda cok ihtiyac olmasa da, GHZ lere cikinca icindeki kristali modifiye edip TCXO lu bir kristal kullanarak mikrodalgada bile kullanilabilecek bir cihaza dondurulebiliyor.
Ama bu kadar kabiliyet pek ucuza gelmiyor haliyle..
SDR dunyasi gercekten guzel. Hem RX hem TX olarak.
73
-
Rtl.sdr V3 dün geldi. Akşam mac os üzerinde kurulum yaptım ama çözememiştim.
Bugün windows 10 üzerinde kurulum yaptım, frekans kalibrasyonu ve ayarları kurcalayarak anlaşılabilir bir duruma getirebildim. :)
Program olarak hdsdr kurdum. Frekanslar üzerinde yakalayabildiğim röle görüşmeleri üzerinden gidiyorum şu anda. Anten olarak yine Çinli basit bir araç anteni vardı onu kullanıyorum. El telsizi ile performansı fena değildi ancak el telsizim Baofeng olmasına rağmen sdr'nin filtreleri el telsizinden daha kötü durumda anladığım kadarıyla.
Bahsi geçen SPF5189Z'li bir LNA bu konuda iyileşme sağlar mı? Yada daha farklı ne yapmak gerekir?
Yoksa üç kuruşa köfte bu kadar oluyor, daha kalteli bir sdr mi edinip sisteme ekleyip bunu da deneysel çalışmalarda mı kullanmak gerekir?
-
Geniş bandli alıcıların seçiciliği ve yan band bastırması doğası gereği kötü olur.
Baofeng konusunda bahsettiğim tarz filtre ile rx performansini yukseltirsiniz . Lna tüm sinyalleri yükselteceği için durumu daha da kötü yapabilir. Filtre +lna daha faydalı olacaktır
-
Baofeng konusunda bahsettiğim tarz filtre ile rx performansini yukseltirsiniz . Lna tüm sinyalleri yükselteceği için durumu daha da kötü yapabilir. Filtre +lna daha faydalı olacaktır
Sanırım bahsi geçen vhf için filtre, all band bir filtre var mıdır yoksa her bant için ayrı filtre yapıp o şekilde mi kullanmak gerekir?
-
All band filtre = filtresizlik.
Her band için ayrı yapmak gerekir
Tabii bu performans için. Genel amaclı kullanımda filtresiz kullanmak yeterli olacaktır
Ama spesifik bir iş ya da band için performans lazım ise filtre gerekli
-
Teşekkür ederim bilgilendirme için. :)
-
Örnek olarak soylemek gerekirse
Hf cihazlarin icin de tüm amatör bandlar için ayrı filtre olur.
Siz örneğin 14 ten 21 e geçerseniz cihazın içinden gelen role sesleri ile anlaşılacağı gibi, giriş ve çıkışı diğer frekansın filtresine bağlar.
Bu da duymadaki ve gondermedeki performansi arttırır.
-
Rtl.sdr V3 dün geldi. Akşam mac os üzerinde kurulum yaptım ama çözememiştim.
Bugün windows 10 üzerinde kurulum yaptım, frekans kalibrasyonu ve ayarları kurcalayarak anlaşılabilir bir duruma getirebildim. :)
Program olarak hdsdr kurdum. Frekanslar üzerinde yakalayabildiğim röle görüşmeleri üzerinden gidiyorum şu anda. Anten olarak yine Çinli basit bir araç anteni vardı onu kullanıyorum. El telsizi ile performansı fena değildi ancak el telsizim Baofeng olmasına rağmen sdr'nin filtreleri el telsizinden daha kötü durumda anladığım kadarıyla.
Bahsi geçen SPF5189Z'li bir LNA bu konuda iyileşme sağlar mı? Yada daha farklı ne yapmak gerekir?
Yoksa üç kuruşa köfte bu kadar oluyor, daha kalteli bir sdr mi edinip sisteme ekleyip bunu da deneysel çalışmalarda mı kullanmak gerekir?
SDR'ınız hayırlı olsun benden daha iyi başlamışsınız keza ben daha hiç röle duyamadım (İstanbul/Şişli) , sdr kit le beraber gelen anteni kullanıyorum en net dinlediğim haberleşme Dolmuşçular :) , bende yazılım olarak SDR# kullanıyorum hatta birkaç tane de plugin yükledim ama birde sizin kullandığınız deneyeceğim.
Bu arada uygun fiyatlı bir SPF5189Z'li LNA sipariş ettim , elime geçer geçmez test edip sizinle paylaşırım.
Kolay Gelsin
-
Bir ilave bilgi vereyim.
LNA antenin kazancini arttirmaz. Anten ile cihaz arasi kablo kaybini onlemeye yoneliktir.
Bu yuzden anteninizle cihaziniz arasinda 8-10 metreden fazla bir mesafe varsa kullanmak faydali olacaktır.
Bunun yaninda rtl cihazlarinin ustunde cikan anten cok primitiv ve amator bandla pek alakasi olmayan bir frekansta calistigini tahmin ediyorum.
Cok guclu sinyaller olmadiktan sonra onunla birsey duymaniz zor..
Dinleyeceginiz frekansa uygun bir anten yapmali, ya da genis band dinlemek istiyorsaniz discone anten gibi cok genis frekanslarda RX yapmaya uygun bir anten edinmelisiniz.
Yani SDR ile performans istiyorsanız,
1- Uygun frekansta bir anten (Ya da genis bandli bir dinleme anteni)
2- Anteni genis bolgeleri gorebilecek kadar yuksek bir yere (tercihen catiya) yerlestirmek
3- Antenin hemen dibine koaksiyel kaybi onlemek icin LNA baglamak
4- Hem her yonu duyan hem de LNA ile her sinyali guclenmis cihazin daha secici olmasi icin dinlemek istediginiz frekanslarda calisabilecek filtreler kullanmak..
Bu kadar seye gercekten ihtiyaciniz var mi??
Bilemiyorum. Ne kadar iyi dinlemek istediginize bagli
73
-
Rtl.sdr V3 dün geldi. Akşam mac os üzerinde kurulum yaptım ama çözememiştim.
Bugün windows 10 üzerinde kurulum yaptım, frekans kalibrasyonu ve ayarları kurcalayarak anlaşılabilir bir duruma getirebildim. :)
Program olarak hdsdr kurdum. Frekanslar üzerinde yakalayabildiğim röle görüşmeleri üzerinden gidiyorum şu anda. Anten olarak yine Çinli basit bir araç anteni vardı onu kullanıyorum. El telsizi ile performansı fena değildi ancak el telsizim Baofeng olmasına rağmen sdr'nin filtreleri el telsizinden daha kötü durumda anladığım kadarıyla.
Bahsi geçen SPF5189Z'li bir LNA bu konuda iyileşme sağlar mı? Yada daha farklı ne yapmak gerekir?
Yoksa üç kuruşa köfte bu kadar oluyor, daha kalteli bir sdr mi edinip sisteme ekleyip bunu da deneysel çalışmalarda mı kullanmak gerekir?
Merhaba Onur Bey,
Cihazınız hayıırlı olsun.
rtl-sdr bildiğiniz gibi sdr'ların bir alt kümesi .RTL2832U entegresini kullandıığı için bu ismi alıyor.
Aslına bakarsanıız dijital karasal yayıınları almak için yapılmış usb cihazların driverları modifiye edilerek daha geniş frekans aralığıında RX yapması sağlanıyor.
Çoğu çin alışveriş sitesinde ve ebayde bu usb tv tuner'lerin kabını değiştirip yanına kör yükten hallice bir anten ekleyip rtl-sdr diyerek satıyorlar.
RTL-SDR V3 ise yine rtl-sdr.com adresindeki blog'un ekibi tarafıından mevcut tv tuner kartlarının tasarımı üzerine kurulmuş bir cihaz.
Diğer rtl-sdr'larla benzer fiyat aralığında satılmasına rağmen ek özellikleri yüzünden onlardan ayrılıyor.
Bunların başında sıcaklık kompanse edilmiş osilatör (TXCO), bias-tee ve kaliteli komponentlerin kullanılması geliyor.
daha fazla detaya girmiyeyim isterseniz https://www.rtl-sdr.com/buy-rtl-sdr-dvb-t-dongles/ adresinden daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Cihazınızı bu siteden veya bu sitenin resmi aliexpress veya amazon mağazasından aldığınızı umuyorum. (Bildiğiniz gibiçin sitelerinde klonun klonu şeklinde ürünler bile bulunuyor.)
Yeni alacaklara da bu sitelerden almalarını, çin sitelerindeki üzerinde yunus olan, veya waterfall olan sdr'lardan uzak durmalarınıı tavsiye ediyorum. (aldım ordan biliyorum :))
Orijinal RTL-SDR Blog V3 varsayılan pakette yanında bir antenle gelmiyor. Ancak yine aynı sitenin ekibinin geliştirdiği dipole anten kiti var.
Sanırım şu anda piyasada çatıya koyacağınız discone tarzı antenler dışında alabileceğiniz en iyi hafif ve portatif antenlerden biri.
Kullanımı ile ilgili https://www.rtl-sdr.com/using-our-new-dipole-antenna-kit/ sayfasını tavsiye ederim.
Benim ilk aldığımda yaptığım gibi eski tüplü telvizyon antenlerinden kalma bir yanılsamanın kurbanı olmayın. Anten V şeklinde kullanmak için tasarlanmış bir anten değil ;). [V şeklinde kullanımı gerektiren bazı durumlar var o ayrı]
Başlangıç için bu sdr ve anten ikilisi işinizi görecektir. Bir iki haftanın içinde (özellikle büyük şehirlerdeyseniz) cihazın performansı sizi tatmin etmeyecek parazitleri azaltmanın, dinlemek istediğiniz sinyalin seviyesini artırmanın yollarını aramaya başlayacaksınız.
Benim ilk yaptığım aynı sitede gördüğüm "RTL-SDR Blog Broadcast FM Band-Stop Filter" ürününü almak oldu. Bu filtre 88-108 MHz aralığını tamamen bloke ediyor. (teknik olarak ilgili bantta sinyalin gücünü 50dB düşürüyor. Pratikte ise sdr'ınızla 100.000Mhz'yi açtığınızda orada bir müzik yayını duymuyorsunuz)
Bu aynıı zamanda FM radyo yayınlarından gelen ve diğer bantlara da sarkan parazitleri önlemeye yarıyor. Bu filtreyi takar takmaz önceden parazitten zor duyduğunuz bazı frekansları daha net duyduğunuzu farkedeceksiniz.
Bir sonraki işim ise zayıf olan sinyalleri nasıl kuvvetlendirim'i araştırmak oldu. Kuvvetlendirici/yükselteç yani amplifier dediğinizde uçsuz bucaksız bir dünyaya giriyorsunuz.
Ama SDR özelinde sıklıkla LNA=Low Noise Amplifier = Düşük gürültülü yükselteç terimi ile karşılaşıyorsunuz.
Yabancı forumlarda LNAforALL isminde bir radyo amatörünün tasarladığı LNA'yı öve öve bitiremiyorlar. Ancak hem fiyatı hem de alım şekli (online mağazası yok) yüzünden bunu edinemedim.
Çin sitelerinde LNa diye ararken onlarca farklı ürünle karşılaştım. Ve bunlardan çok pahalı olmayan hemen hemen hepsini aldım.
Spec'lere baktığınızda 30-60dB'ler havada uçuşuyordu. Ne kadar çok dB o kadar çok sinyal düşüncesi ile en yüksek dB'liden denemeye başladım.
Doğal olarak büyük hayal kırıklığı yaşadım. istediğim sinyalle birlikte gürültü de yükselmiş ve SDR'ın giriş katını aşırı yüklemiştim. Waterfall bembeyazdı. Hoparlörden de statik dışında birşey duyulamıyordu.
Uzun süren deneme yanılmaların ardından SPF5189Z tabanlı LNA'nın en optimum çözümü verdiğini buldum.
O an için kurulum şu şekildeydi.
Anten-3-5m kablo-LNA-FM-filtre-RTLSDR-PC
Çin sitesinden aldığım LNA bias-tee vb desteklemediği için üzerine bir microsub lehimlemiş ve bilgisayardan beslemeyi tercih etmiştim.
Tecrübeli amatörler bu kurulumu okurken hataları hemen fark ettiler.
Zaten çok kazançlı olmayan balkondaki antenden sinyali evin içine taşırken ciddi bir kayıp yaşıyordum. Ayrıca evin içindeki RFI yüzünden de bolca gürültüyü de kablodan geçerken sinyale ekliyordum.
Sonrasında yetmezmiş gibi gürültüyü ve zayıflaşmış sinyali LNA'dan geçirip güçlendiriyordum. Ve son olarak fm band stop filtreden geçirip sdr'a bolca gürültü ulaştırıyordum :)
Bu denemeler ve araştırmalar sırasında Bias-tee diye birşey olduğunu RF cihazına gelen anten kablosu üzerinden Cihaz>anten yönünde elektrik gönderilebildiğini öğrendim.
O zaman işler değişmeye başladı. ilk önce bir bias-tee kartı edindim.
Sonrasında
Anten->filtre->lna->bias-tee-extractor->kablo->bias-tee-injector->SDR->PC şeklinde bir kuruluma geçtim.
Önceden duyamadığım sinyalleri duymaya , önceden duyduklarımı da daha iyi duymaya başladım.
Sonrasında kurulumu basitleştirmek için LNA'yı "RTL-SDR Blog Wideband LNA" ile değiştirdim. SDR'ın bias-tee çıkışını aktive edince yeni lna buradan beslenmeye başladı.
Benim bias-tee injector'e 5 volt elektrik vermek için kullandığımı USB şarj cihazının da ne kadar gürültülü bir cihaz olduğunu farketmiş oldum.
Lafı çok fazla uzatmıyayım.Zaten yeterince uzun yazmışım.
SDR'ı edinmek yolun başlangıcı. Sonrasıındaki deneme, yanılma ve öğrenme süreci ile geçen yolculuk işin en zevkli kısmı.
Bu yolculukta size bol eğlenceler dilerim.
Aklınıza takılan her konuda bildiğim kadarıyla yardımcı olmaya çalışırım.
Sağlıcakla kalın.
73
-
Okan Bey;
Elinize sağlık ne kadar güzel paylaşmışsınız deneyimlerinizi , sizden gelenler ve Oguzhan Beyin tavsiyeleri ile beraber bu konuda epey bir yol kat edeceğiz. Bendeniz RTL-SDR blog shoptan antenli kiti alarak başladım SDR macerasına (https://www.aliexpress.com/item/32936334224.html) ama LNA konusunda cimrilik yapıp SPF5189 tabanlı başka bir modül aldım (https://www.aliexpress.com/item/32958344410.html) bakalım inşallah pişman olmam, anten konusuna gelince ne evimde nede ofisimde uygun alan var, mecburen beraberinde gelen dipol ile devam edeceğiz.
Dostlukla
-
SDR'ınız hayırlı olsun benden daha iyi başlamışsınız keza ben daha hiç röle duyamadım (İstanbul/Şişli) , sdr kit le beraber gelen anteni kullanıyorum en net dinlediğim haberleşme Dolmuşçular :) , bende yazılım olarak SDR# kullanıyorum hatta birkaç tane de plugin yükledim ama birde sizin kullandığınız deneyeceğim.
Bu arada uygun fiyatlı bir SPF5189Z'li LNA sipariş ettim , elime geçer geçmez test edip sizinle paylaşırım.
Kolay Gelsin
Teşekkür ederim iyi dilekleriniz için.
Arabaya denemek için aldığım dual band araç antenini bağladım ben. İş yerinde bilgisayarlar, yazıcılar, faks, kablosuz telefonlar çok fazla enterferans yarattığı için el telsizinde sıkıntı yaşıyordum. Arabada denemeden iş yerinde kullanmaya başladım bu nedenle bu anteni. Şimdide sdr ile birlikte görev alıyor. Klimanın dış mekanizması üzerine yerleştirdim ki (bilmiyorum ne kadar artısı oluyordur ama) kendini araç üzerinde hissetsin, dış ünitenin metal kasasını ground olarak kullansın. :D
Sdr ile ilgili internette okuduğum yorumlar kalibrasyona gerek olmadığı yönündeydi ama maalesef öyle olmadı; frekans kalibrasyonunu +55,5 olarak deneyerek buldum, bu değeri bulduktan sonra en azından röle frekanslarına doğru olarak erişebildim. Sonrasında filtreler ve Bandwidth ile oynayarak duyulabilir bir seviyeye geldim.
Darısı size. :)
-
Merhaba Onur Bey,
Cihazınız hayıırlı olsun.
rtl-sdr bildiğiniz gibi sdr'ların bir alt kümesi .RTL2832U entegresini kullandıığı için bu ismi alıyor.
Aslına bakarsanıız dijital karasal yayıınları almak için yapılmış usb cihazların driverları modifiye edilerek daha geniş frekans aralığıında RX yapması sağlanıyor.
Çoğu çin alışveriş sitesinde ve ebayde bu usb tv tuner'lerin kabını değiştirip yanına kör yükten hallice bir anten ekleyip rtl-sdr diyerek satıyorlar.
RTL-SDR V3 ise yine rtl-sdr.com adresindeki blog'un ekibi tarafıından mevcut tv tuner kartlarının tasarımı üzerine kurulmuş bir cihaz.
Diğer rtl-sdr'larla benzer fiyat aralığında satılmasına rağmen ek özellikleri yüzünden onlardan ayrılıyor.
Bunların başında sıcaklık kompanse edilmiş osilatör (TXCO), bias-tee ve kaliteli komponentlerin kullanılması geliyor.
daha fazla detaya girmiyeyim isterseniz https://www.rtl-sdr.com/buy-rtl-sdr-dvb-t-dongles/ adresinden daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Cihazınızı bu siteden veya bu sitenin resmi aliexpress veya amazon mağazasından aldığınızı umuyorum. (Bildiğiniz gibiçin sitelerinde klonun klonu şeklinde ürünler bile bulunuyor.)
Yeni alacaklara da bu sitelerden almalarını, çin sitelerindeki üzerinde yunus olan, veya waterfall olan sdr'lardan uzak durmalarınıı tavsiye ediyorum. (aldım ordan biliyorum :))
Orijinal RTL-SDR Blog V3 varsayılan pakette yanında bir antenle gelmiyor. Ancak yine aynı sitenin ekibinin geliştirdiği dipole anten kiti var.
Sanırım şu anda piyasada çatıya koyacağınız discone tarzı antenler dışında alabileceğiniz en iyi hafif ve portatif antenlerden biri.
Kullanımı ile ilgili https://www.rtl-sdr.com/using-our-new-dipole-antenna-kit/ sayfasını tavsiye ederim.
Benim ilk aldığımda yaptığım gibi eski tüplü telvizyon antenlerinden kalma bir yanılsamanın kurbanı olmayın. Anten V şeklinde kullanmak için tasarlanmış bir anten değil ;). [V şeklinde kullanımı gerektiren bazı durumlar var o ayrı]
Başlangıç için bu sdr ve anten ikilisi işinizi görecektir. Bir iki haftanın içinde (özellikle büyük şehirlerdeyseniz) cihazın performansı sizi tatmin etmeyecek parazitleri azaltmanın, dinlemek istediğiniz sinyalin seviyesini artırmanın yollarını aramaya başlayacaksınız.
Benim ilk yaptığım aynı sitede gördüğüm "RTL-SDR Blog Broadcast FM Band-Stop Filter" ürününü almak oldu. Bu filtre 88-108 MHz aralığını tamamen bloke ediyor. (teknik olarak ilgili bantta sinyalin gücünü 50dB düşürüyor. Pratikte ise sdr'ınızla 100.000Mhz'yi açtığınızda orada bir müzik yayını duymuyorsunuz)
Bu aynıı zamanda FM radyo yayınlarından gelen ve diğer bantlara da sarkan parazitleri önlemeye yarıyor. Bu filtreyi takar takmaz önceden parazitten zor duyduğunuz bazı frekansları daha net duyduğunuzu farkedeceksiniz.
Bir sonraki işim ise zayıf olan sinyalleri nasıl kuvvetlendirim'i araştırmak oldu. Kuvvetlendirici/yükselteç yani amplifier dediğinizde uçsuz bucaksız bir dünyaya giriyorsunuz.
Ama SDR özelinde sıklıkla LNA=Low Noise Amplifier = Düşük gürültülü yükselteç terimi ile karşılaşıyorsunuz.
Yabancı forumlarda LNAforALL isminde bir radyo amatörünün tasarladığı LNA'yı öve öve bitiremiyorlar. Ancak hem fiyatı hem de alım şekli (online mağazası yok) yüzünden bunu edinemedim.
Çin sitelerinde LNa diye ararken onlarca farklı ürünle karşılaştım. Ve bunlardan çok pahalı olmayan hemen hemen hepsini aldım.
Spec'lere baktığınızda 30-60dB'ler havada uçuşuyordu. Ne kadar çok dB o kadar çok sinyal düşüncesi ile en yüksek dB'liden denemeye başladım.
Doğal olarak büyük hayal kırıklığı yaşadım. istediğim sinyalle birlikte gürültü de yükselmiş ve SDR'ın giriş katını aşırı yüklemiştim. Waterfall bembeyazdı. Hoparlörden de statik dışında birşey duyulamıyordu.
Uzun süren deneme yanılmaların ardından SPF5189Z tabanlı LNA'nın en optimum çözümü verdiğini buldum.
O an için kurulum şu şekildeydi.
Anten-3-5m kablo-LNA-FM-filtre-RTLSDR-PC
Çin sitesinden aldığım LNA bias-tee vb desteklemediği için üzerine bir microsub lehimlemiş ve bilgisayardan beslemeyi tercih etmiştim.
Tecrübeli amatörler bu kurulumu okurken hataları hemen fark ettiler.
Zaten çok kazançlı olmayan balkondaki antenden sinyali evin içine taşırken ciddi bir kayıp yaşıyordum. Ayrıca evin içindeki RFI yüzünden de bolca gürültüyü de kablodan geçerken sinyale ekliyordum.
Sonrasında yetmezmiş gibi gürültüyü ve zayıflaşmış sinyali LNA'dan geçirip güçlendiriyordum. Ve son olarak fm band stop filtreden geçirip sdr'a bolca gürültü ulaştırıyordum :)
Bu denemeler ve araştırmalar sırasında Bias-tee diye birşey olduğunu RF cihazına gelen anten kablosu üzerinden Cihaz>anten yönünde elektrik gönderilebildiğini öğrendim.
O zaman işler değişmeye başladı. ilk önce bir bias-tee kartı edindim.
Sonrasında
Anten->filtre->lna->bias-tee-extractor->kablo->bias-tee-injector->SDR->PC şeklinde bir kuruluma geçtim.
Önceden duyamadığım sinyalleri duymaya , önceden duyduklarımı da daha iyi duymaya başladım.
Sonrasında kurulumu basitleştirmek için LNA'yı "RTL-SDR Blog Wideband LNA" ile değiştirdim. SDR'ın bias-tee çıkışını aktive edince yeni lna buradan beslenmeye başladı.
Benim bias-tee injector'e 5 volt elektrik vermek için kullandığımı USB şarj cihazının da ne kadar gürültülü bir cihaz olduğunu farketmiş oldum.
Lafı çok fazla uzatmıyayım.Zaten yeterince uzun yazmışım.
SDR'ı edinmek yolun başlangıcı. Sonrasıındaki deneme, yanılma ve öğrenme süreci ile geçen yolculuk işin en zevkli kısmı.
Bu yolculukta size bol eğlenceler dilerim.
Aklınıza takılan her konuda bildiğim kadarıyla yardımcı olmaya çalışırım.
Sağlıcakla kalın.
73
Okan Bey merhaba,
Bilgilendirme yazınız için teşekkürler.
Bangood üzerinden aldım orjinal değil ama en azından kasası orjinal. :)
(https://www.dropbox.com/s/plcd790htnfi1hl/IMG_2875.jpg?dl=0)
rtl-sdr.com sayfası bana nedense çok karışık geliyor. Çözmeye çalışıyorum.
Şu an aklımdaki bu aldığım sdr ile biraz oynamak ve işi öğrenmek sonrasında orjinal yada belki çift anten girişli bir üst kalitede başka bir sdr'yi sistemde ana unsur yapmak, bunu ise aprs çalışmalarında kullanmak.
Öncelikle anten denemeleri yapmak istiyorum, swr metrem elime ulaşmadı henüz onu bekliyorum.
Yazdıklarınızı tekrar salim kafayla okuyarak değerlendireceğim, teşekkür ederim tekrardan. :)
-
Okan Bey;
Elinize sağlık ne kadar güzel paylaşmışsınız deneyimlerinizi , sizden gelenler ve Oguzhan Beyin tavsiyeleri ile beraber bu konuda epey bir yol kat edeceğiz. Bendeniz RTL-SDR blog shoptan antenli kiti alarak başladım SDR macerasına (https://www.aliexpress.com/item/32936334224.html) ama LNA konusunda cimrilik yapıp SPF5189 tabanlı başka bir modül aldım (https://www.aliexpress.com/item/32958344410.html) bakalım inşallah pişman olmam, anten konusuna gelince ne evimde nede ofisimde uygun alan var, mecburen beraberinde gelen dipol ile devam edeceğiz.
Dostlukla
Güle güle kullanın Alper Bey. Bu kit başlamak için çok güzel bir seçim. İlk acemilikte saç baş yolduran sdr problemlerini daha az yaşatıyor.
benim yazımda bahsettiğim RTL-SDR Blog Wideband LNA da zaten spf5189Z tabanlı bir LNA. Sanırım tek farkı bias-tee desteklemesi. LNA performansı bakımından çok fazla fark olmayacaktır. Sadece besleme yaptığınız kaynaktan gelen gürültüyü azaltmak için önlem almakta fayda var. Günümüzde kullanılan switching mode güç kaynakları/adaptörler bolca parazit yayıyor.
internette "snap ferrite core" diye aratırsanız 2-3$a satılan aparatlar işinizi görecektir.
Okan Bey merhaba,
Bilgilendirme yazınız için teşekkürler.
Bangood üzerinden aldım orjinal değil ama en azından kasası orjinal. :)
(https://www.dropbox.com/s/plcd790htnfi1hl/IMG_2875.jpg?dl=0)
rtl-sdr.com sayfası bana nedense çok karışık geliyor. Çözmeye çalışıyorum.
Şu an aklımdaki bu aldığım sdr ile biraz oynamak ve işi öğrenmek sonrasında orjinal yada belki çift anten girişli bir üst kalitede başka bir sdr'yi sistemde ana unsur yapmak, bunu ise aprs çalışmalarında kullanmak.
Öncelikle anten denemeleri yapmak istiyorum, swr metrem elime ulaşmadı henüz onu bekliyorum.
Yazdıklarınızı tekrar salim kafayla okuyarak değerlendireceğim, teşekkür ederim tekrardan. :)
Teşekkür ederim iyi dilekleriniz için.
Arabaya denemek için aldığım dual band araç antenini bağladım ben. İş yerinde bilgisayarlar, yazıcılar, faks, kablosuz telefonlar çok fazla enterferans yarattığı için el telsizinde sıkıntı yaşıyordum. Arabada denemeden iş yerinde kullanmaya başladım bu nedenle bu anteni. Şimdide sdr ile birlikte görev alıyor. Klimanın dış mekanizması üzerine yerleştirdim ki (bilmiyorum ne kadar artısı oluyordur ama) kendini araç üzerinde hissetsin, dış ünitenin metal kasasını ground olarak kullansın. :D
Sdr ile ilgili internette okuduğum yorumlar kalibrasyona gerek olmadığı yönündeydi ama maalesef öyle olmadı; frekans kalibrasyonunu +55,5 olarak deneyerek buldum, bu değeri bulduktan sonra en azından röle frekanslarına doğru olarak erişebildim. Sonrasında filtreler ve Bandwidth ile oynayarak duyulabilir bir seviyeye geldim.
Darısı size. :)
Benim de ilk sdr'ım banggood'dan aldığım sdr'dı. İlk başlarda biraz yoran ama insanı öğrenmeye zorlayan bir ürün. SDR yazılımında gördüğünüz frekansla alıcının tune olduğu frekansı tutturmak ilk başta bayaa kafa karıştırıyor. Tam ayarladım diyorsunuz yarım saat sonra yine kayma oluyor.
Üzerindeki osilatör ısındıkça frekansta kayma olduğunu araştırınca öğrenmiştim. Sonrasında da TXCO barındırdığı için rtl-sdr.com'un ürettiği rtlsdrv3ü aldım.
Site ilk başta kafa karıştıryor. Blog mu yoksa satış sitesi mi belli değil haklısınız.
Ben şöyle çözdüm:
Ana sayfaya girip aşağı doğru inerseniz standart makalelerin olduğu blog sitesi.
Üst menüden "rtl-sdr store" linkine tıklayınca alışveriş sitesi. :)
Klima dış ünitesi çalışmadığı zamanlarda başarılı bir seçim olabilir.Ama çalıştığında içindeki kompresörden RFI gelmesi büyük bir ihtimal.
Forum da bu kadar SDR ile ilgilenenlerin olması beni çok mutlu etti.
Sağlıcakla kalın
73
-
Benim de ilk sdr'ım banggood'dan aldığım sdr'dı. İlk başlarda biraz yoran ama insanı öğrenmeye zorlayan bir ürün. SDR yazılımında gördüğünüz frekansla alıcının tune olduğu frekansı tutturmak ilk başta bayaa kafa karıştırıyor. Tam ayarladım diyorsunuz yarım saat sonra yine kayma oluyor.
Üzerindeki osilatör ısındıkça frekansta kayma olduğunu araştırınca öğrenmiştim. Sonrasında da TXCO barındırdığı için rtl-sdr.com'un ürettiği rtlsdrv3ü aldım.
Site ilk başta kafa karıştıryor. Blog mu yoksa satış sitesi mi belli değil haklısınız.
Ben şöyle çözdüm:
Ana sayfaya girip aşağı doğru inerseniz standart makalelerin olduğu blog sitesi.
Üst menüden "rtl-sdr store" linkine tıklayınca alışveriş sitesi. :)
Klima dış ünitesi çalışmadığı zamanlarda başarılı bir seçim olabilir.Ama çalıştığında içindeki kompresörden RFI gelmesi büyük bir ihtimal.
Forum da bu kadar SDR ile ilgilenenlerin olması beni çok mutlu etti.
Sağlıcakla kalın
73
Klimayı ısıtma modunda çalıştırdığımda bir enterferans algılamadım ama yazın ne olur bilmiyorum, deneyimleyip göreceğim artık onu.
Alırken TXCO barındırması aradığım bir özellikti. Ama içini açıp bakmadım açıkçası. Ama program üzerinde kalibrasyon yaptıktan sonra bir kayma problemi olmadı dün tüm gün bağlı olmasına rağmen. Kasada ciddi bir ısınma olmuyor. Elimde alüminyum soğutucu var yine de tedbir amaçlı onları kasaya uygulayabilirim.
Bilgisayar bu kadar hayatımızdayken bir amatörün sdr kullanımına kayıtsız kalması zor diye düşünüyorum. Yarışmalar için de büyük yardımcı olarak görüyorum, bir acemi olarak belki de kolaya kaçıyorumdur. :)
-
SDR'lar önceden yapılması zor olan bir çok şeyi kolaylaştırıyor.
Ancak ben bunu kolaya kaçmak olarak görmüyorum.
Teknolojinin nimetlerinden faydalanmak demek daha doğru bence ;)
-
Merhabalar,
Eklemiş olduğum Ekran görüntüsü SDR# ın 439 MHZ de ki durumunu gösteriyor bu aralıkta en az 4 tane amatör röle var , ama spektrum prıl pırıl , galiba anten değiştirmek şart . V dipol ile sadece minibüsçü dinleyebiliyorum :).
73
-
Merhabalar,
Eklemiş olduğum Ekran görüntüsü SDR# ın 439 MHZ de ki durumunu gösteriyor bu aralıkta en az 4 tane amatör röle var , ama spektrum prıl pırıl , galiba anten değiştirmek şart . V dipol ile sadece minibüsçü dinleyebiliyorum :).
73
Selamlar Alper Bey,
İlk olarak ekranıın en sağ alttaki kaydırma çubuğunu biraz aşağı çekerek başlamakta fayda var.
Offset değeri çok yüksek olduğu için waterfall ekranıı tamamen beyaz/sarı olmuş. sinyal olmayan yerler koyu mavi olacak şekilde bir değere getirebilirseniz herhangi bir sinyal olduğunda farketme şansınız artacaktır.
Üstten 2. contrast değerini de ayarlamak gerekebilir.
İkinci olarak sol üstteki cihaz ayarları menüsüne (dişili çark şeklinde olan) girip RF ggain değeriniortanın biraz ilerisine gelecek şekilde ayarlayabilirsiniz.
Son olarak anteni uzun teleskopik parçaları takıp birbirine tam 180 derece açıyla sonuna kadar açarak yere dik olacak şekilde konumlandırmayı deneyebilirsiniz.
(https://www.rtl-sdr.com/wp-content/uploads/2017/09/dipole_mounts.jpg)
kaynak:https://www.rtl-sdr.com/using-our-new-dipole-antenna-kit/
Her ne kadar antenin kullanımıı ile ilgili aşağıdaki frekans uzunluk tablosu verilse de ben genel kullanımda en uzun boyda tutmayı uygun buluyorum. Eğer duymaktta zorlandığımı bir sinyal olursa o zaman anten boyunu uzatıp kısaltıyorum.
Large Antenna, 5 Sections, 100cm + 2cm is resonant @ ~70 MHz
Large Antenna, 4 Sections, 80cm + 2cm is resonant @ ~87MHz
Large Antenna, 3 Sections, 60cm + 2cm is resonant @ ~115 MHz
Large Antenna, 2 Sections, 42cm + 2cm is resonant @ ~162 MHz
Large Antenna, 1 Section, 23cm + 2cm is resonant @ ~ 285 MHz
Small Antenna, 4 Sections, 14cm + 2cm is resonant @ ~445 MHz
Small Antenna, 3 Sections, 11cm + 2cm is resonant @ ~550 MHz
Small Antenna, 2 Sections, 8cm + 2cm is resonant @ ~720MHz
Small Antenna, 1 Section, 5cm + 2cm is resonant @ ~1030 MHz.
-
Geçtiğimiz gün bir mesajımda LNA'lar ile bir süre uğraştığımıdan bahsetmiştim.
Kendim için hazırladığım çin sitelerinde bulunan belli başlı LNA'ların özellik karşılaştırma tablosunu ekte pdf olarak paylaşıyorum.
Belki birilerinin işine yarar.
-
Yücel Bey Merhaba,
Hazır amerikadaysanız Airspy,Airspy HF+ Discovery ve Airspy HF+'e de bir göz atın derim.
https://airspy.com/
Mevcut rtl-sdr blog v3 SDR'leri çok memnun olarak kullanıyordum ta ki Airspy-R2 alıncaya kadar. (https://airspy.com/airspy-r2)
rtl-sdr 2.4 msps IQ output veriyor
airspy r2 ise 10 msps
Bu da çok gemiş bir bant genişliğini tek seferde gözlemlemeyi sağlıyor.
Airspy'i aldıktan sonra diğerini ana SDR olarak kullanmayı bıraktım.
R2'yi HF tarafında kullanmak için spyverter ismindeki upconverter'i kullanmak gerekiyor.
HF için özel tasarlanmış olan HF+ discovery yurtdışı incelemelerde güzel yorumlar alıyor gördüğüm kadarıyla (örn: https://www.rtl-sdr.com/airspy-hf-discovery-wins-the-wrth-2020-best-value-sdr-award/)
https://airspy.com/airspy-hf-discovery
Selam
Bunda karar kıldım
https://v3.airspy.us/product/a-airspy-combo/
-
Güle güle kullanın Yücel Bey.
HF tarafında deneyimlerinizi merakla bekliyorrum.
-
Bugün internette dolaşırken rastladığım, hem SDR hem de genel olarak radyo amatörlüğü konusunda faydalı bulduğum iki video paylaşmak istiyorum.
AM FM SSB ve CW sinyallerin SDR'da görünümü
https://www.youtube.com/watch?v=Ru2UOSwRzt4
Temel SDR hataları
https://www.youtube.com/watch?v=Q4ue5dxJ7ZA
-
Yücel Bey ; hayırlı olsun deneyimlerinizi merakla bekliyoruz,
Okan Bey ; linkler için çok teşekkürler kesinlikle inceliyeceğim. Lna siparişimde yola çıkmış 20 gün içinde bende olur. Buradan paylaşırım sonuçları.
73
-
Güzel çalışma olmuş. Ekteki ürün nasıl vasatmı orta kalitemi? 73
-
Merhaba Yaşar Bey,
Eğer ürünü henüz almadıysanız almadıysanız almayın derim. Benzer fiyatlara biraz modifiye edilmiş daha iyi performanslı modelleri alabilirsiniz.
Eğer aldıysanız sıkıntı yok. Ürün tüm RTL-SDR'ların çıkış noktası olan DVB-T tuner olarak satılan versiyon.
Tamamen TV ve radyo için tasarlanmış bir usb alıcı. (kumanda bunu gösteriyor) Ama bu sdr olarak kullanılamaz demek değil.
standart RTL-SDR kurulum prosedürü (zadig ile driver değiştirilerek vb.) izlenerek SDR olarak kullanabilirsiniz.
SDR olarak satılanlarda anten konektörü SMA oluyor bunda sanırım eski usul TV anten kablolarında kullanılan konnektör var.
Bir dönüştürücü ile piyasadaki çoğu anten kullanılabilir.
-
Merhaba Yaşar Bey,
Eğer ürünü henüz almadıysanız almadıysanız almayın derim. Benzer fiyatlara biraz modifiye edilmiş daha iyi performanslı modelleri alabilirsiniz.
Eğer aldıysanız sıkıntı yok. Ürün tüm RTL-SDR'ların çıkış noktası olan DVB-T tuner olarak satılan versiyon.
Tamamen TV ve radyo için tasarlanmış bir usb alıcı. (kumanda bunu gösteriyor) Ama bu sdr olarak kullanılamaz demek değil.
standart RTL-SDR kurulum prosedürü (zadig ile driver değiştirilerek vb.) izlenerek SDR olarak kullanabilirsiniz.
SDR olarak satılanlarda anten konektörü SMA oluyor bunda sanırım eski usul TV anten kablolarında kullanılan konnektör var.
Bir dönüştürücü ile piyasadaki çoğu anten kullanılabilir.
Merhaba 🙂 yok almadım tam bilgim olmadığı için fikir alışverişinde bulunayım dedim. Cevabınız için teşekkür ederim 73
-
Sayın Radyo Amatörleri,
SDR tabanlı bir cihaz DMR yayınları alır mı acaba?
-
Merhaba Burak Bey,
DSD+ isimli bir uygulama ile bunu yapmak mümkün görünüyor.
Henüz denemedim. ilk fırsatta deneceğim.
Biraz eski de olsa temel mantık değişmiş değil.
sdrr# ile kullanım videosu
https://www.youtube.com/watch?v=Je2WUfYY0xI
çeşitli tüyolar
https://www.rtl-sdr.com/some-tips-on-using-dsd-and-sdr-to-listen-to-dmr-digital-voice/
Konuyla ilgili yakın zamanda yayınlana bir sdt# plugini
https://www.rtl-sdr.com/dsdplusui-a-graphical-user-interface-for-dsd/
sdrAngel ile kullanım anlatımı
https://www.rtl-sdr.com/a-tutorial-on-using-sdrangel-for-dmr-d-star-and-fusion-reception-with-an-rtl-sdr/
-
Sayın Radyo Amatörleri,
SDR tabanlı bir cihaz DMR yayınları alır mı acaba?
RSP1A SDR ile DSD+ uygulaması ile denedim gayet iyi çalışıyor. 73
-
SDR için
https://www.sdrplay.com/
bu firmanın ürünlerini tavsiye edebilirim. Bende RSP1A var, elektronik tasarım ile uğraştığım için hem SDR hem de ucuz ama iyi iş gören bir spectrum analyzer olarak kullanmak üzere aldım.
RSP1A yaklaşık 100 euro. Evet daha pahalı ama öncelikle bu iş için tasarlanmış fiyat/performans oranı yüksek cihazlar. Giriş konnektörü RCA. Ynai Baofeng el cihazı anteni direkt oluyor. Özel yazılımı çok kullanışlı, diğer yaygın SDR yazılımları için de sürücü desteği var. Youtubeda videolar var incelemenizi tavsiye ederim.
Bu ürünleri resmi olarak RS components satıyor dünyada. Türkiyede de temsilcisi var IME General Components. Haftalık yükleme yapıyorlar, gümrük vs onlara ait.
RS Türkiyeden Emre bey ile iletişime geçip benim adımı verirseniz yardımcı olabilir.
emregunesliol@imeturkey.com
-
RTL-SDR Blog RTL SDR V3 R820T2 RTL2832U 1PPM TCXO SMA RTLSDR yazılım tanımlı radyo (Dongle)
Her keze selamlar,bu sdr cihazı sipariş verdim henüz bu işte yeniyim. hiç bir bilgim yok ,fiyat olarak makul geldi.cihaz geldiği zaman nasıl kurulur nasıl çalıştırılır ,hangi program ner den indirilir kurulur bilgisi olan arkadaşlardan yardım almak isterim.
-
Selamlar ,
Öncelikle yeni Sdr'ınız hayırlı olsun, kesinlikle keyifli bir cihaz, detaylar için bence en doğru kaynak yeniden Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor.
Üye Ol ya da Giriş YapRTL-SDR Blog RTL SDR V3 R820T2 RTL2832U 1PPM TCXO SMA RTLSDR yazılım tanımlı radyo (Dongle)
Her keze selamlar,bu sdr cihazı sipariş verdim henüz bu işte yeniyim. hiç bir bilgim yok ,fiyat olarak makul geldi.cihaz geldiği zaman nasıl kurulur nasıl çalıştırılır ,hangi program ner den indirilir kurulur bilgisi olan arkadaşlardan yardım almak isterim.
-
alper bey çok teşekkür ederim kargo yola çıkmış ilk işim hüseyin beyden bir anten alıp çatıya kurmak olucak
-
Tekrar hayılı olsun, küçük bir not cihazda standart bir ısınma sorunu var , dünya amatörleri üşenmemiş kaynağını keşfetmiş R820T civarında aşırı ısınma kaydetmişler paylaştığım link konu ile alakalı ilginç bilgiler veriyor.
http://lea.hamradio.si/~s57uuu/mischam/rtlsdr/thermal.htm (http://lea.hamradio.si/~s57uuu/mischam/rtlsdr/thermal.htm)
Saygılarımla
-
alper bey anladığım kadarıyla alttan ısınan o kısma pirin bir levhayı bukum yukseltip yapıştırmak yoluyla ısınmayı biraz daha düşüruyorlar doğrumu anlıyorum
Kullanıcıların aradığı sayfalar: